Στις 20 Οκτωβρίου 2025, το OSOR (Open Source Observatory) διοργάνωσε το εργαστήριο με τίτλο «From Policy to Practice: Leveraging Public Procurement of Open Source Software». Στόχος της εκδήλωσης ήταν να αναδείξει τον στρατηγικό ρόλο των δημοσίων συμβάσεων στην προώθηση της καινοτομίας και της ψηφιακής κυριαρχίας, καθώς και να εξετάσει πώς η δημόσια προμήθεια μπορεί να επιταχύνει την υιοθέτηση λύσεων ανοιχτού λογισμικού.

Ευρωπαϊκή προοπτική: Από τις οδηγίες στα έργα

Ο Marc Christopher Schmidt (DG GROW, Ευρωπαϊκή Επιτροπή) παρουσίασε την ευρωπαϊκή διάσταση της ενσωμάτωσης του ανοιχτού λογισμικού στις δημόσιες προμήθειες. Ανέλυσε τα νομικά και διοικητικά εμπόδια που περιορίζουν την υιοθέτηση του ανοιχτού κώδικα και παρουσίασε την τρέχουσα αναθεώρηση των Οδηγιών για τις Δημόσιες Συμβάσεις της ΕΕ, με στόχο την απλοποίηση των διαδικασιών και την ενσωμάτωση της αρχής «digital by design».

Τόνισε ότι οι δημόσιες συμβάσεις αντιπροσωπεύουν περίπου 15% του ΑΕΠ της ΕΕ, γεγονός που τις καθιστά ισχυρό εργαλείο προώθησης της βιωσιμότητας, της καινοτομίας και της ψηφιακής κυριαρχίας. Επισήμανε επίσης τη σημασία της πολιτικής καθοδήγησης και της υποστήριξης των κυβερνήσεων για την ευρύτερη υιοθέτηση του ανοιχτού λογισμικού.

Παρουσίασε τρία παραδείγματα επιτυχημένων έργων της ΕΕ:

  • ESPD (European Single Procurement Document): αναπτύχθηκε εξαρχής ως έργο ανοιχτού κώδικα, επιτρέποντας την επαναχρησιμοποίησή του από πολλά κράτη μέλη.
  • eCertis: μετέβη από κλειστές τεχνολογίες σε λύσεις ανοιχτού λογισμικού όπως Tomcat και PostgreSQL.
  • PPDS (Public Procurement Data Space): σχεδιάστηκε ώστε να είναι cloud-agnostic, βασισμένο σε αρχές ανοιχτού λογισμικού και επαναχρησιμοποιήσιμο από τα κράτη μέλη.

Μαθήματα από τη Φινλανδία: Οδηγός Δημοσίων Συμβάσεων Ανοιχτού Λογισμικού

Οι Olli Jylhä και Timo Väliharju παρουσίασαν τον Οδηγό Δημοσίων Συμβάσεων Ανοιχτού Λογισμικού για τους φινλανδικούς δήμους, μια πρωτοβουλία που αναπτύχθηκε για να καλύψει το κενό γνώσης και εμπειρίας σε τοπικό επίπεδο.

Η Φινλανδία έχει μακρά παράδοση στην προώθηση ανοιχτών λύσεων στον δημόσιο τομέα. Παρ’ όλα αυτά, πολλοί δήμοι δυσκολεύονταν να εντάξουν το ανοιχτό λογισμικό στις συμβάσεις τους, καθώς είχαν εξοικείωση κυρίως με τις παραδοσιακές συμβάσεις ιδιόκτητου λογισμικού. Ο Οδηγός δημιουργήθηκε σε συνεργασία με τους ίδιους τους δήμους, παρέχοντας τόσο γενικές πληροφορίες όσο και πρακτικές οδηγίες για νομικά και συμβατικά ζητήματα.

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα επιτυχίας είναι το έργο eVaka, μια πλατφόρμα ανοιχτού λογισμικού για τη διαχείριση προσχολικής εκπαίδευσης, που αναπτύχθηκε συλλογικά από πολλές φινλανδικές πόλεις. Το έργο αυτό αναδεικνύει τα οφέλη της συνεργασίας και της συνδημιουργίας στον δημόσιο τομέα.

Ο Timo Väliharju παρουσίασε επιπλέον σημαντικές διαπιστώσεις:

  • Παρανοήσεις και έλλειψη γνώσης: πολλοί δήμοι αντιγράφουν πρότυπα διαγωνισμών για κλειστό λογισμικό χωρίς προσαρμογή στις ιδιαιτερότητες του ανοιχτού κώδικα.
  • Ευθυγράμμιση στρατηγικής και κόστους: το ανοιχτό λογισμικό ενισχύει τη διαφάνεια και τη συνεργασία, μειώνοντας σημαντικά τα κόστη (π.χ. έργα ιστοσελίδων από €500.000 σε €50.000).
  • Νομική διάσταση: το ευρωπαϊκό δίκαιο επιτρέπει στους δήμους να προκηρύσσουν διαγωνισμούς για συγκεκριμένα έργα ανοιχτού λογισμικού, όπως Moodle ή Drupal, εφόσον πληρούνται τα κριτήρια ανοιχτού κώδικα.

Η εμπειρία της Φινλανδίας απέδειξε ότι το ανοιχτό λογισμικό μπορεί να ενισχύσει τη διαφάνεια, την ασφάλεια και τον έλεγχο των δημοσίων προμηθειών, ενδυναμώνοντας τους οργανισμούς της τοπικής αυτοδιοίκησης.

Πρακτικές συστάσεις και επόμενα βήματα

Η συνεδρία ολοκληρώθηκε με μια συζήτηση πάνελ, όπου οι συμμετέχοντες συμφώνησαν ότι η προμήθεια ανοιχτού λογισμικού δεν είναι απλώς τεχνικό ή νομικό ζήτημα — είναι στρατηγική επιλογή που μπορεί να ενισχύσει την καινοτομία, τη διαφάνεια και την ανθεκτικότητα των δημόσιων φορέων.

Κύριες συστάσεις:

  • Ευθυγράμμιση πολιτικής και πρακτικής: ενσωμάτωση αρχών ανοιχτού λογισμικού στις στρατηγικές προμηθειών.
  • Αξιοποίηση επιτυχημένων παραδειγμάτων: όπως τα έργα ESPD, eCertis και eVaka.
  • Εσωτερικές οδηγίες και κατάρτιση: ανάπτυξη εγχειριδίων, προτύπων και FAQ για δημόσιους υπαλλήλους.
  • Πρώιμη εμπλοκή κοινοτήτων και προμηθευτών: καλλιέργεια συνεργειών με κοινότητες ανοιχτού λογισμικού.
  • Πιλοτικές εφαρμογές: μικρής κλίμακας πιλοτικά έργα που μπορούν να επεκταθούν σταδιακά.
  • Ανάδειξη του ανοιχτού λογισμικού ως στρατηγικού πόρου: θεμελιώδες στοιχείο για ψηφιακή κυριαρχία και καινοτομία.
  • Δείτε όλες τις διαφάνειες από τις παρουσιάσεις εδώ.
  • Case studies: Δείτε περισσότερες case studies σε λύσεις ανοιχτού κώδικα εδώ.
  • Δείτε το βίντεο του εργαστηρίου εδώ.

Πηγή άρθρου:https://interoperable-europe.ec.europa.eu/