Η Ευρώπη βρίσκεται μπροστά σε μια περίοδο ιστορικών αλλαγών. Οι δημόσιες υπηρεσίες –καρδιά του κοινωνικού κράτους και του ευρωπαϊκού μοντέλου διακυβέρνησης– καλούνται να ανταποκριθούν σε νέες προκλήσεις: ψηφιακός μετασχηματισμός, ανάγκη για διασυνοριακή συνεργασία, κλονισμένη εμπιστοσύνη των πολιτών, αλλά και πίεση από γεωπολιτικές και οικονομικές εξελίξεις. Σε αυτό το πλαίσιο, η πρωτοβουλία GovTech4All δεν αποτελεί απλώς ένα έργο τεχνολογικής καινοτομίας, αλλά μια σημαντική στρατηγική επιλογή για το μέλλον της Ευρώπης.
Η έννοια του GovTech
Ο όρος GovTech (Government Technology) περιγράφει την εφαρμογή καινοτόμων τεχνολογιών –συχνά μέσα από συνεργασία με startups και ιδιωτικούς φορείς– για την ανάπτυξη σύγχρονων δημόσιων υπηρεσιών. Αντί να ακολουθούνται παραδοσιακές, χρονοβόρες και άκαμπτες διαδικασίες προμηθειών, το GovTech ξεκινά από την ίδια την πρόκληση: ποιο είναι το κοινωνικό ή λειτουργικό πρόβλημα που πρέπει να λυθεί, και πώς μπορεί η τεχνολογία να δώσει απάντηση με τρόπο αποδοτικό, ασφαλή και φιλικό προς τον πολίτη.
Αυτό σημαίνει ότι η δημόσια διοίκηση δεν περιορίζεται σε ρόλο αγοραστή τελικών προϊόντων, αλλά μετατρέπεται σε ενεργό συνεργάτη της καινοτομίας, δίνοντας χώρο σε νέες ιδέες και σε επιχειρήσεις που μπορούν να προσφέρουν ευέλικτες, πρωτοποριακές λύσεις.
Η ευρωπαϊκή διάσταση: GovTech4All
Το GovTech4All είναι η πρώτη μεγάλη ευρωπαϊκή προσπάθεια να δημιουργηθεί ένας θερμοκοιτίτης GovTech σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Εντάσσεται στο πρόγραμμα Digital Europe και λειτουργεί μέσα από διαδοχικές φάσεις υλοποίησης. Ο απώτερος στόχος είναι η δημιουργία ενός Ενιαίου Ευρωπαϊκού Χώρου για το GovTech, όπου οι λύσεις θα είναι διαλειτουργικές, επαναχρησιμοποιήσιμες και εστιασμένες στις ανάγκες των πολιτών.
Ήδη, η πρώτη φάση ολοκληρώθηκε με τρεις πρωτοποριακές πιλοτικές δράσεις:
- Ασφάλεια δεδομένων σε διασυνοριακά περιβάλλοντα μέσω κρυπτογραφίας νέας γενιάς και αξιοποίησης του Once-Only Technical System για ανταλλαγή προσόντων και δεξιοτήτων.
- Ψηφιακοί προσωπικοί βοηθοί για κοινωνικές παροχές, που αξιοποιούν την τεχνολογία “rules-as-code” ώστε οι πολίτες να γνωρίζουν αν δικαιούνται επιδόματα και να τα διεκδικούν ευκολότερα.
- Διαγωνισμός νεοφυών επιχειρήσεων για ενεργειακή αποδοτικότητα, όπου εφαρμόστηκε ο μηχανισμός “design contest” για την ανάπτυξη καινοτόμων λύσεων σε πέντε ευρωπαϊκούς δήμους.
Αξίζει να σημειωθεί ότι αρκετές από αυτές τις εφαρμογές ξεπέρασαν το στάδιο του πειραματισμού και μετατράπηκαν σε ελάχιστα βιώσιμα προϊόντα που ήδη χρησιμοποιούνται σε πραγματικές συνθήκες.
Οι δυσκολίες και τα εμπόδια
Η πορεία, βέβαια, δεν ήταν χωρίς προκλήσεις. Η μεγαλύτερη δυσκολία εντοπίστηκε στα εμπόδια στη διασυνοριακή προμήθεια. Αν και η ενιαία αγορά έχει καταργήσει πολλά επίσημα εμπόδια, άτυποι φραγμοί –όπως οι γλωσσικές απαιτήσεις στις προκηρύξεις ή οι υποχρεωτικές εγγραφές σε εθνικές πλατφόρμες– εξακολουθούν να δημιουργούν προβλήματα, ιδίως για τις μικρές νεοφυείς επιχειρήσεις.
Παράλληλα, υπήρξε η πρόκληση της διάδοσης και επαναχρησιμοποίησης των λύσεων. Το GovTech4All δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα στο να μη μείνουν οι καινοτομίες «κλειδωμένες» σε συγκεκριμένους φορείς, αλλά να αξιοποιούνται από όσο το δυνατόν περισσότερες χώρες και οργανισμούς. Για τον λόγο αυτό έχει συνδεθεί με τον Interoperable Europe Act, δίνοντας έμφαση στη δημιουργία καταλόγων ανοικτών και επαναχρησιμοποιήσιμων λύσεων.
Τέλος, οι διαφορετικές τεχνικές και οργανωτικές δυνατότητες των εταίρων αποτέλεσαν πρόκληση: από μικρά, ευέλικτα startups έως μεγάλους εθνικούς οργανισμούς ψηφιακής διακυβέρνησης. Αυτή η ποικιλία, όμως, εξελίχθηκε σε πλεονέκτημα: οι πιο ώριμοι φορείς ενίσχυσαν τους νεότερους, ενώ οι μικροί παρείχαν φρέσκες ιδέες και ταχύτητα, δημιουργώντας μια πραγματική κουλτούρα αλληλεγγύης και αμοιβαίας μάθησης.
Η δεύτερη φάση: προς την κλίμακα και την πραγματική επίδραση
Το δεύτερο στάδιο του GovTech4All είναι ακόμη πιο φιλόδοξο. Περιλαμβάνει οκτώ νέες πιλοτικές δράσεις με έμφαση σε:
- Αγορές ψηφιακών υπηρεσιών για τον δημόσιο τομέα.
- AI assistants για προσβασιμότητα, ώστε οι δημόσιες υπηρεσίες να είναι φιλικές προς όλους, ανεξαρτήτως αναπηρίας ή γλωσσικών φραγμών.
- Sandboxes για εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης, όπου θα δοκιμάζονται με ασφάλεια νέα εργαλεία πριν την υιοθέτησή τους.
- Super apps για τον πολίτη, που θα συγκεντρώνουν σε μία εφαρμογή πολλές διαφορετικές υπηρεσίες του κράτους.
Η φιλοσοφία της δεύτερης φάσης είναι ξεκάθαρη: μετάβαση από τα πρωτότυπα στη μαζική χρήση, από τις δοκιμές στις λύσεις με πραγματική κοινωνική επίδραση.
Γιατί έχει σημασία σήμερα
Οι εξελίξεις αυτές δεν γίνονται σε κενό. Η Ευρώπη αντιμετωπίζει μεγάλες προκλήσεις:
- Η έκθεση Draghi προειδοποιεί για εξασθένηση της ευρωπαϊκής οικονομίας.
- Οι γεωπολιτικές εντάσεις και οι συγκρούσεις στα ευρωπαϊκά σύνορα δημιουργούν αβεβαιότητα.
- Η διάβρωση της εμπιστοσύνης των πολιτών προς τους θεσμούς συνδέεται άμεσα με την ποιότητα των δημοσίων υπηρεσιών.
Σε αυτό το πλαίσιο, το GovTech4All δεν είναι μια πολυτέλεια, αλλά αναγκαιότητα. Αν η Ευρώπη θέλει να παραμείνει ανταγωνιστική, να ενισχύσει τη δημοκρατική της νομιμοποίηση και να προσφέρει υψηλής ποιότητας υπηρεσίες στους πολίτες της, πρέπει να αξιοποιήσει κάθε διαθέσιμο εργαλείο. Και το GovTech4All είναι ακριβώς αυτό: ένα εργαλείο συνεργασίας, καινοτομίας και αλληλεγγύης.
Το GovTech4All έχει ήδη αποδείξει ότι η Ευρώπη μπορεί να δημιουργήσει έναν ενιαίο χώρο καινοτομίας γύρω από τις δημόσιες υπηρεσίες. Με μια κοινότητα που συνεχώς μεγαλώνει –από 21 οργανισμούς σε 14 χώρες, σε 32 οργανισμούς σε 20 χώρες, από την Ισλανδία έως την Ουκρανία– το έργο εξελίσσεται σε σημείο αναφοράς για όλη την ήπειρο.
Η πραγματική του δύναμη δεν είναι μόνο η τεχνολογία, αλλά η συλλογικότητα. Η κοινή προσπάθεια δημόσιων οργανισμών, startups, ερευνητών και κοινωνίας των πολιτών να δώσουν νέες λύσεις σε παλιά προβλήματα. Και αυτή ακριβώς η πνοή συνεργασίας, η ευρωπαϊκή ιδέα του «μαζί», είναι που μπορεί να επαναφέρει την εμπιστοσύνη των πολιτών και να αναβαθμίσει την ποιότητα ζωής σε κάθε γωνιά της ηπείρου.
Το GovTech4All δεν είναι το τέλος της διαδρομής. Είναι η αρχή ενός νέου κεφαλαίου για τη δημόσια διοίκηση της Ευρώπης, όπου η καινοτομία θα είναι ο κανόνας και όχι η εξαίρεση.
Πηγή άρθρου: https://interoperable-europe.ec.europa.eu/
