Ο Δρ. Αθανάσιος Κουντζέρης, προϊστάμενος της Μονάδας Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων της ΚτΠ, μιλάει στο Startupper.gr πώς οι Δημόσιες Συμβάσεις Καινοτομίας (ΔΣΚ) μπορούν να αποτελέσουν καταλύτη για την ανάπτυξη δημόσιων υπηρεσιών επόμενης γενιάς, την ενίσχυση του οικοσυστήματος των νεοφυών επιχειρήσεων και την προώθηση της τεχνολογικής αυτονομίας της Ευρώπης.
Startupper: Ποιος είναι ο ρόλος της Κοινωνίας της Πληροφορίας (ΚτΠ) στην ανάπτυξη δημόσιων υπηρεσιών νέας γενιάς, που αξιοποιούν προηγμένες ψηφιακές τεχνολογίες;
Αθ. Κουντζέρης: Στην ΚτΠ θεωρούμε κρίσιμο να εξετάσουμε την πρακτική εφαρμογή προηγμένων τεχνολογιών, όπως η Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ), και να διερευνήσουμε την προστιθέμενη αξία που μπορούν να προσφέρουν στις δημόσιες υπηρεσίες επόμενης γενιάς. Στρατηγικός μας στόχος είναι να προχωρήσουμε με προσεκτικά βήματα, δοκιμάζοντας λύσεις για συγκεκριμένες ανάγκες. Έτσι, στοχεύουμε στην σταδιακή αύξηση της ωριμότητας και της ετοιμότητας τόσο των φορέων του δημόσιου τομέα όσο και του οικοσυστήματος των καινοτόμων μικρομεσαίων και νεοφυών επιχειρήσεων για ευρύτερη χρήση της ΤΝ, πάντα ακολουθώντας καλές πρακτικές και θέτοντας τα απαραίτητα όρια.
Startupper: Πώς εντάσσεται η ΚτΠ στο ευρύτερο πλαίσιο του ψηφιακού μετασχηματισμού, όπως ο Ελληνικός Κόμβος Ψηφιακής Καινοτομίας;
Αθ. Κουντζέρης: Η ΚτΠ συμμετέχει ενεργά στον Ελληνικό Κόμβο Ψηφιακής Καινοτομίας GR digiGOV-innoHUB. Στόχος μας είναι να επιταχύνουμε τον ψηφιακό μετασχηματισμό της Δημόσιας Διοίκησης, προωθώντας την καινοτομία και την αξιοποίηση προηγμένων ψηφιακών τεχνολογιών, με έμφαση στην ΤΝ. Αυτό περιλαμβάνει την ανάπτυξη νέας γενιάς ψηφιακών δημόσιων υπηρεσιών για την αντιμετώπιση πιεστικών αναγκών σε τομείς όπως οι φυσικές καταστροφές, η κυβερνοασφάλεια, η εξοικονόμηση ενέργειας και οι μεταφορές, όπου η ΤΝ μπορεί να προσφέρει σημαντική αξία. Παράλληλα, επιδιώκουμε την ενεργοποίηση του οικοσυστήματος των νεοφυών και καινοτόμων ψηφιακών επιχειρήσεων. Μάλιστα, η ΚτΠ είναι επικεφαλής της δράσης INVESTMENT SUPPORT του Κόμβου, διαδραματίζοντας κεντρικό ρόλο στην προώθηση και υιοθέτηση των Δημόσιων Συμβάσεων Καινοτομίας (PCP-PPI) από τους Δημόσιους Αγοραστές.
Startupper: Θα μπορούσατε να μας εξηγήσετε τι ακριβώς είναι οι Δημόσιες Συμβάσεις Καινοτομίας (ΔΣΚ);
Αθ. Κουντζέρης: Οι Δημόσιες Συμβάσεις Καινοτομίας (ΔΣΚ) αφορούν την υιοθέτηση από τη Δημόσια Διοίκηση νέων ή σημαντικά βελτιωμένων προϊόντων ή υπηρεσιών σε σχέση με τα ήδη υπάρχοντα. Αποτελούν ένα κρίσιμο εργαλείο για την αντιμετώπιση σύγχρονων κοινωνικών προκλήσεων, όπως η κλιματική αλλαγή, η ενεργειακή απόδοση, η ασφάλεια και η προστασία του περιβάλλοντος, εφόσον αξιοποιούνται σωστά. Η ανάγκη για ΔΣΚ προκύπτει όταν οι δημόσιοι φορείς χρειάζονται καινοτόμες λύσεις που δεν είναι ευρέως διαθέσιμες στην αγορά. Η εμπειρία, όπως αυτή της πανδημίας, έχει δείξει ότι ορισμένες ανάγκες του δημόσιου τομέα είναι δύσκολο να προβλεφθούν και απαιτούν ταχεία εξεύρεση λύσεων σε ένα πολύπλοκο πλαίσιο. Επιπλέον, η ραγδαία τεχνολογική εξέλιξη δημιουργεί ευκαιρίες αλλά και προκλήσεις για τους δημόσιους φορείς, οι οποίοι επιθυμούν ή υποχρεούνται να εκσυγχρονιστούν, αντιμετωπίζοντας όμως συχνά εμπόδια στην κατανόηση του πώς οι νέες τεχνολογίες μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες τους.
Startupper: Πώς ακριβώς οι Δημόσιες Συμβάσεις Καινοτομίας μπορούν να ενισχύσουν την Ψηφιακή Οικονομία και την ανάπτυξη αυτών των νέας γενιάς Δημοσίων Υπηρεσιών;
Αθ. Κουντζέρης: Οι Δημόσιες Συμβάσεις Καινοτομίας αποτελούν ισχυρό μοχλό ανάπτυξης. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη μέλη διαθέτουν σημαντικά κονδύλια, ύψους 2 τρισεκατομμυρίων ευρώ ετησίως σε ευρωπαϊκό επίπεδο (περίπου 14% του ΑΕΠ της ΕΕ), για τον πράσινο και ψηφιακό μετασχηματισμό. Αυτός ο όγκος καθιστά τις δημόσιες προμήθειες κρίσιμες για την προώθηση των ευρωπαϊκών στόχων για μια ελεύθερη διασυνοριακή αγορά, την πρόσβαση των ΜΜΕ και νεοφυών επιχειρήσεων, τον ανταγωνισμό, τη δημιουργία θέσεων εργασίας, την αειφόρο ανάπτυξη και την καινοτομία. Εστιάζοντας στις καινοτόμες τεχνολογίες, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προωθεί και χρηματοδοτεί τρόπους με τους οποίους τα κράτη-μέλη μπορούν να προμηθεύονται καινοτόμες λύσεις. Αυτή η στρατηγική αξιοποίηση ενισχύει το ευρωπαϊκό και ελληνικό οικοσύστημα νεοφυών και καινοτόμων επιχειρήσεων τεχνολογιών αιχμής, οδηγώντας σε οικονομική ανάπτυξη μέσω επενδύσεων στην εγχώρια έρευνα και ανάπτυξη. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται από την ΕΕ στην ενίσχυση της τεχνολογικής αυτονομίας και των ευρωπαϊκών ψηφιακών υποδομών. Μέσω διαδικασιών όπως οι Προ-Εμπορικές Συμβάσεις (PCP) και οι Δημόσιες Συμβάσεις Καινοτόμων Λύσεων (PPI), οι αναθέτουσες αρχές γίνονται ουσιαστικά “αγοραστές/επενδυτές” στην ευρωπαϊκή καινοτομία. Έρευνες δείχνουν, άλλωστε, ότι όσο μεγαλύτερο το κατά κεφαλήν ΑΕΠ μιας χώρας, τόσο μεγαλύτερο το ποσοστό των δημοσίων προμηθειών που αφορά την καινοτομία.
Startupper: Παρά τα οφέλη, ποια θεωρείτε ότι είναι τα κύρια εμπόδια στη στρατηγική αξιοποίηση των ΔΣΚ για την ενίσχυση του οικοσυστήματος ψηφιακής καινοτομίας σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο;
Αθ. Κουντζέρης: Ένα βασικό εμπόδιο είναι η αποστροφή κινδύνου από τις δημόσιες αναθέτουσες αρχές, καθώς διαχειρίζονται χρήματα των φορολογουμένων. Συχνά, οι αποφάσεις προμηθειών καθοδηγούνται από την αποφυγή ρίσκου υιοθέτησης νέων μεθόδων και την ελαχιστοποίηση του κόστους, αντί της μεγιστοποίησης της σχέσης ποιότητας-κόστους. Οι παραδοσιακοί ανοιχτοί διαγωνισμοί, με τις λεπτομερείς προδιαγραφές και τις απαιτήσεις για οικονομικό ιστορικό, αποκλείουν νεοφυείς και μικρές καινοτόμες επιχειρήσεις, παρόλο που αυτές κατέχουν την απαραίτητη τεχνογνωσία. Δεδομένου ότι οι καινοτόμες λύσεις εξελίσσονται συνεχώς και η τεχνογνωσία είναι διάχυτη σε πολλές ΜΜΕ, και οι λύσεις τους μπορεί να μην είναι τόσο ολοκληρωμένες όσο οι παραδοσιακές , οι ανοιχτοί διαγωνισμοί συχνά οδηγούν στον αποκλεισμό αυτών των εταιρειών, σε φαινόμενα “vendor lock-in” και στην υιοθέτηση λύσεων που βασίζονται σε μη ευρωπαϊκές υποδομές.
Startupper: Υπάρχει συγκεκριμένο θεσμικό πλαίσιο που διευκολύνει αυτές τις διαδικασίες;
Αθ. Κουντζέρης: Ναι, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προωθεί ειδικά πλαίσια για τις δημόσιες προμήθειες τεχνολογικά καινοτόμων λύσεων, εστιάζοντας στην ενίσχυση της έρευνας και ανάπτυξης προϊόντων και υπηρεσιών που βρίσκονται σε χαμηλότερα επίπεδα τεχνολογικής ωριμότητας. Οι Προ-εμπορικές Δημόσιες Συμβάσεις (PCP) είναι σύννομες με το ευρωπαϊκό πλαίσιο, κάνοντας χρήση εξαιρέσεων για την προμήθεια καινοτόμων λύσεων. Οι PCP εξαιρούνται από τη Συνθήκη του WTO και τις Οδηγίες της ΕΕ για τις Δημόσιες Συμβάσεις, και οι συνθήκες διεξαγωγής τους περιγράφονται στην Ανακοίνωση της Επιτροπής COM (2007) 799. Επιπλέον, εξαιρούνται από το πλαίσιο κρατικών ενισχύσεων του 2014 για Έρευνα, Ανάπτυξη και Καινοτομία υπό συγκεκριμένους όρους. Η διαδικασία των Δημοσίων Συμβάσεων Καινοτόμων Λύσεων (PPI) προβλέπεται στον Ν. 4412/16, για παράδειγμα, μέσω ανοικτής διαπραγμάτευσης (open market consultation) ή ανταγωνιστικού διαλόγου (competitive dialogue).
Startupper: Συνοψίζοντας, ποια είναι τα κύρια οφέλη από την υιοθέτηση των Δημόσιων Συμβάσεων Καινοτομίας;
Αθ. Κουντζέρης: Τα οφέλη είναι πολλαπλά. Για τους φορολογούμενους και τον δημόσιο τομέα, περιλαμβάνουν την αντιμετώπιση αναγκών με νέα ή βελτιωμένα προϊόντα/υπηρεσίες, τον εκσυγχρονισμό και τη βελτίωση της ποιότητας των δημόσιων υπηρεσιών, την καλύτερη σχέση ποιότητας-τιμής, την προστασία από τον “εγκλωβισμό προμηθευτών” και την ελαχιστοποίηση των κινδύνων ανάπτυξης πρωτοποριακών λύσεων. Για τις επιχειρήσεις, σημαίνει στροφή των αγορών προς την καινοτομία, επιτάχυνση της ζήτησης για καινοτομίες και ευκαιρίες για νεοφυείς και ΜΜΕ να αποκτήσουν πρόσβαση σε δημόσιες συμβάσεις, ενισχύοντας την οικονομική ανάπτυξη. Τέλος, συμβάλλουν στην ανταγωνιστικότητα της Ελλάδας και της ΕΕ, δημιουργώντας ποιοτικές θέσεις εργασίας και βοηθώντας στην επίτευξη κοινωνικών στόχων.
Startupper: Πέρα από τα εμπόδια που αναφέρατε, υπάρχουν συγκεκριμένοι κίνδυνοι για τους Δημόσιους Φορείς κατά την εφαρμογή των ΔΣΚ, και πώς μπορεί να συμβάλει η ΚτΠ στην αντιμετώπισή τους;
Αθ. Κουντζέρης: Ο δημόσιος τομέας πράγματι αντιμετωπίζει προκλήσεις όπως ένα πιθανώς ασαφές κανονιστικό πλαίσιο, έλλειψη ενημέρωσης, στρατηγικής καθοδήγησης και κατάλληλων προσόντων, καθώς και μια νοοτροπία που γενικά αποστρέφεται τον κίνδυνο. Η ΚτΠ, μέσω δράσεων ενημέρωσης και δικτύωσης, καθώς και μέσω εξειδικευμένων συμβουλευτ
ικών υπηρεσιών για την ενίσχυση των ΔΣΚ, συμβάλλει στην αποτελεσματική υιοθέτηση και αξιοποίηση λύσεων, όπως αυτές της ΤΝ, στη δημόσια διοίκηση.
Πηγή άρθρου: https://startupper.gr
